Khoa Tiếng Việt được đổi tên từ ngày 01/01/2017 theo Quyết định số 2313/QĐ-TĐHHT của Hiệu trưởng Trường Đại học Hà Tĩnh. Tiền thân là Khoa SP Xã hội - Nhân văn được thành lập tháng 6 năm 2007.

Ngoài nhiệm vụ giảng dạy các học phần về Ngôn ngữ và văn hóa cho các ngành học và bộ môn Ngữ văn tại Trường TH, THCS,THPT, ĐHHT, thì một nhiệm vụ trọng tâm của Khoa Tiếng Việt là đào tạo Tiếng Việt cho Lưu học sinh Lào. Đó vừa là nhiệm vụ chuyên môn vừa là nhiệm vụ chính trị quan trọng mà tỉnh Hà Tĩnh và các tỉnh bạn nói riêng cũng như hai nước Việt – Lào nói chung đã và đang quan tâm đặc biệt. Khoa Tiếng Việt – điểm đến đào tạo Tiếng Việt của LHS Lào đã có một bề dày truyền thống với đội ngũ giảng viên có nhiều kinh nghiệm, nhiệt huyết đã khẳng định vai trò, chất lượng của mình trong suốt gần 20 năm qua. Với chương trình học tập khoa học, chất lượng, phù hợp được biên soạn bởi các nhà nghiên cứu, giảng dạy tiếng Việt hàng đầu kết hợp với bộ giáo trình của các giảng viên giảng dạy tại Khoa đảm bảo thời lượng học tập trong suốt 10 tháng. Bên cạnh đó,  các hoạt động ngoại khóa tham quan các di tích lịch sử - văn hóa , các danh lam thắng cảnh nổi tiếng của tỉnh Hà Tĩnh cũng như các hoạt động Câu lạc bộ Tiếng Việt, giao lưu, đối thoại với học sinh, sinh viên Việt Nam và nhiều hoạt động khác nữa, LHS Lào đã từng bước làm quen và rèn luyện kỹ năng tiếng Việt của mình. Chương trình học không chỉ cung cấp cho người học những kiến thức cơ bản về tiếng Việt và thực hành tiếng Việt, những kiến thức về Việt Nam học như: lịch sử, văn hóa, văn học, kinh tế, chính trị, ... liên quan đến cuộc sống và văn hóa Việt Nam mà đây còn là chương trình dự bị đại học, giúp người học có kiến thức về tiếng Việt và văn hóa Việt Nam. Sau khi kết thúc khóa học, người học có thể giao tiếp tốt trong môi trường tiếng Việt, nghe được các giờ giảng chuyên ngành bằng tiếng Việt trên lớp học hay nghiên cứu chuyên sâu về Việt Nam.

Hàng năm, Khoa Tiếng Việt đều có sự cập nhật, sửa đổi chương trình dạy học nhằm đảm bảo và đáp ứng yêu cầu chuẩn đầu ra theo khung năng lực đánh giá chất lượng 6 Bậc của Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam. Các phương pháp dạy học mới cũng được áp dụng, thay đổi thường xuyên để tạo hứng thú và kích thích sự say mê ở người học. Giảng viên khoa Tiếng Việt không chỉ giảng dạy trên lớp mà còn quan tâm sát sao đến cuộc sống hàng ngày của các em. Khoa luôn phối hợp với Ban giám hiệu nhà trường và các phòng ban để kịp thời có những động viên về vật chất và tinh thần đối với LHS Lào đang theo học Tiếng Việt tại khoa, đặc biệt là những em có hoàn cảnh khó khăn, ốm đau trong quá trình học tập. Có thể thấy, Khoa luôn nỗ lực không ngừng để đảm bảo chất lượng dạy học cũng như chất lượng cuộc sống của LHS những ngày xa quê hương.

Trong suốt gần 20 năm giảng dạy Tiếng Việt, khoa đã nhiều lần được lãnh đạo Tỉnh Hà Tĩnh, Trường Đại học Hà Tĩnh và lãnh đạo các tỉnh nước bạn như Tỉnh Bolykhamxay, Tỉnh Khăm Muộn,… tặng bằng khen. Nhưng món quà lớn nhất, khẳng định chất lượng đào tạo tiếng Việt của Khoa, đó chính là kết quả học tập của các em LHS Lào. Phần lớn các em đã hoàn thành chương trình học tiếng Tiếng Việt tại Khoa đều đủ năng lực tham gia đào tạo bậc Đại học trong cả nước và sau khi ra trường đều có việc làm tốt, một số LHS còn giữ các vị trí quan trọng trong bộ máy lãnh đạo các Tỉnh, địa phương của nước bạn Lào.

          Khoa Tiếng Việt đã và luôn luôn dang rộng vòng tay chào đón các em LHS Lào đến học tập tại Khoa để các em có những trải nghiệm tuyệt vời nhất của những tháng ngày thanh xuân tươi đẹp dưới mái trường Đại học Hà Tĩnh thân yêu và viết tiếp những câu ca mới vào bài ca hữu nghị Việt - Lào.

Việt Nam và Lào tuy hai quốc gia có nền văn hóa, ngôn ngữ khác nhau nhưng đều là những nước nằm trong khu vực Đông Nam Á có chung biên giới. Nghiên cứu ngôn ngữ Việt Nam - Lào đặt trong sự so sánh, đối chiếu giúp chúng tôi tìm ra những điểm giống và khác biệt giữa hai ngôn ngữ để định hướng, tìm ra phương pháp dạy phù hợp cho lưu học sinh Lào đang học tiếng Việt. 

            Về nguồn gốc ngôn ngữ Việt - Lào, mặc dù từ trước đến nay nhiều  nhà nghiên cứu tìm hiểu nguồn gốc của hai ngôn ngữ này nhưng ở khía cạnh tách biệt, chưa có một ai đặt chúng trong mối quan hệ so sánh đối chiếu. Từ những thành tựu nghiên cứu của người đi trước chúng tôi nhận thấy quan điểm nguồn gốc tiếng Lào có sự thống nhất. Tiếng Lào là ngôn ngữ thuộc tiểu nhóm Tây Nam, nhóm Tày - Thái, họ ngôn ngữ Thái, là ngôn ngữ chính thức và ngôn ngữ giao tiếp giữa các tộc người của Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào. Tiếng Lào còn được phân bố ở đông bắc Thái Lan. Tiếng Lào phân thành hàng chục phương ngữ và thổ ngữ, giữa chúng khác nhau không lớn về ngữ âm và một phần về từ vựng. Ở Lào có ba nhóm phương ngữ chính: nhóm Bắc, nhóm Trung và nhóm Nam. Phương ngữ Viêng Chăn là cơ sở hình thành ngôn ngữ văn học Lào. 

Tuy nhiên, so với tiếng Lào, nguồn gốc tiếng Việt có nhiều ý kiến khác nhau  hơn nhưng tựu trung lại có ba ý kiến được nhiều người quan tâm.

 Ý kiến thứ nhất xếp tiếng Việt cùng nguồn gốc với các ngôn ngữ Đông Nam Á -Tiếng Việt thuộc họ Nam Đảo. Với cách hiểu đó có nghĩa là các ngôn ngữ Môn- Khmer, ngôn ngữ Nam Đảo, ngôn ngữ Thái là cùng một họ. Theo ý kiến này suy ra tiếng Lào và tiếng Việt có chung nguồn gốc. Nhưng thực tế vùng Đông Nam Á là vùng địa lí rộng lớn, ở đó không chỉ có một họ ngôn ngữ mà có nhiều họ ngôn ngữ khác nhau, đây là địa bàn ngôn ngữ khá đa dạng. 

Ý kiến thứ hai xếp tiếng Việt vào họ ngôn ngữ Thái. Những học giả xếp tiếng Việt vào họ Thái như K. Himly, H. Maspero  đã  đưa ra các lập luận khá chặt chẽ, tỉ mỉ về sự tương đồng về vốn từ, hiện tượng ngữ pháp và ngữ âm của tiếng Việt với các ngôn ngữ thuộc họ Thái. Xét về từ vựng, lớp từ cơ bản trong tiếng Việt có sự tương ứng với các ngôn ngữ thuộc họ Thái.  Bên cạnh đó bằng những dẫn chứng cụ thể, H. Maspero  đã phân tích cấu tạo từ  và cho rằng việc dùng các tiền tố ở tiếng Việt tiêu biểu  rõ rệt ở họ Thái. Đối với ông, xét ở phương diện ngữ pháp, tiếng Việt nghiêng hẳn về phía  họ ngôn ngữ Thái. Ngoài ra, để khẳng định điều ông còn  đưa ra bằng chứng về sự xuất hiện thanh điệu của tiếng Việt với các ngôn ngữ họ Thái. Nếu theo ý kiến này, tiếng Lào và tiếng Việt cũng có chung nguồn gốc ngôn ngữ (họ Thái).         Chúng tôi đưa ra những ý kiến đó để thấy rằng dù là hai ngôn ngữ khác nhau nhưng tiếng Lào và tiếng Việt có rất nhiều điểm tương đồng khiến cho  nhiều  học giả đã kết luận chúng là những ngôn ngữ có cùng nguồn gốc. Sau một thời gian dài chấp nhận kết luận của H. Maspero, vào năm 1953 nhà bác học A.G. Haudricourt đã phản bác ý kiến trên và khẳng định tiếng Việt thuộc họ Nam Á, nhánh Môn – Khmer, chi Việt Mường. Ông đã đưa ra những dẫn chứng thuyết phục, hợp lí, chính xác khách quan. Một số từ tiếng Việt giống tiếng Lào và tiếng Siam thuộc họ ngôn ngữ Thái được ông chứng minh do sự tiếp xúc vay mượn về ngôn ngữ. Như vậy, từ rất xưa người Việt và người Lào cũng đã có sự tiếp xúc về ngôn ngữ.  Bên cạnh vấn đề từ vựng  thì  thanh điệu cũng được A. G. Haudricouurt  làm rõ. Mặc dù, thanh điệu trong tiếng Việt giống các ngôn ngữ thuộc họ Thái nhưng không thể ngăn cản tiếng Việt có nguồn gốc từ Môn – Khmer. Từ cách giải thích logic, khoa học của A.G. Haudricouurt chứng tỏ hệ thống thanh điệu xuất hiện trong tiếng Việt hiện đại chứ không phải có mặt ngay từ thời tiền ngôn ngữ.

Việc giải thích thuyết phục nguồn gốc thanh điệu là một trong số căn cứ khẳng định tiếng Việt không có nguồn gốc từ họ ngôn ngữ Thái mà có nguồn gốc từ Môn Khme . Điều đó chứng tỏ tiếng Việt và tiếng Lào không có mối quan hệ họ hàng thân thuộc. Sự giống nhau giữa tiếng Việt và tiếng Lào là nghiêng về khả năng vay mượn và tiếp xúc.

                                                            TÀI LIỆU THAM KHẢO

    1. Mai Ngọc Chừ, (2002) Tạp chí Ngôn ngữ số 5 “Dạy tiếng Việt với tư cách một ngoại ngữ”.

   2. Phạm Đức Dương (1998), Ngôn ngữ và văn hoá Lào trong bối cảnh Đông Nam Á, Nxb Chính trị Quốc gia.

Mới ngày nào bỡ ngỡ

Bước chân lên giảng đường

Em tập làm cô giáo

Với phấn trắng, bảng đen

***

Những buổi dạy đầu tiên

Sao mà run đến thế !

Trang giáo án mở ra

Lòng bâng khuâng đến lạ

***

Mùa xuân rồi mùa hạ

Cứ nối tiếp qua mau

Ngày nào cũng gặp nhau

Mái trường thành tri kỷ

***

Bên mái trường yêu dấu

Em - 10 năm tuổi nghề

Sớm chiều trên bục giảng

Lòng dạt dào say mê

***

Đường rộn ràng chân bước

Náo nức những tiếng cười

Giảng đường ngày em đến

Sân trường vàng nắng tươi!