Mỗi quốc gia trên thế giới đều có ngày Tết truyền thống với những những phong tục, nghi lễ độc đáo của mình. Phong tục Tết là nơi lưu giữ đậm nét bản sắc văn hóa, là sự kết nối thiêng liêng quá khứ - hiện tại- tương lai trong dòng chảy của mỗi dân tộc.

Là một quốc gia nằm ở khu vực Đông Nam Á, Lào có Tết cổ truyền Bun pi may với những phong tục in đậm bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Tết năm mới là dịp để người dân đất nước này thể hiện niềm tin yêu, sự tôn kính, ý thức trách nhiệm đối với việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống. Đến Lào vào những ngày tháng 4 này, bạn sẽ được hòa mình vào không khí tưng bừng chào đón Năm mới.

Theo truyền thống, Tết Lào diễn ra trong suốt tháng thứ nămPhật lịch, bắt đầu từ ngày thứ sáu của tháng thứ năm và kết thúc vào ngày thứ năm của tháng thứ sáu, trong đó ngày lễ chính Wun Salong được tổ chức vào dịp trăng tròn. Hiện nay, Tết Lào được tổ chức từ ngày 13 đến ngày 16 tháng 4 dương lịch hàng năm, khi bầu trời thanh cao, các dòng sông lớn đều dồi dào nước tượng trưng cho một năm mới nhiều lộc.

“Nét độc đáo của Tết Bun-pi-may là tục té nước vào nhau (vì thế  Bun-pi-may còn được gọi là Bun-hốt-nậm, tức Lễ hội té nước). Điều này bắt nguồn từ quan niệm của người Lào là chỉ có nước mới đem lại sự sống và nước sẽ gột rửa hết mọi ưu phiền xấu xa để hồi sinh, đem đến sự sạch sẽ, thanh khiết. Bởi vậy, vào ngày đầu tiên của Tết năm mới, người Lào thường quét dọn nhà cửa sạch sẽ, chuẩn bị nước thơm và hoa, sau đó, rước tượng Phật ra một gian riêng và mở cửa để mọi người có thể vào tắm Phật. Mọi người còn té nước vào các nhà sư, chùa và cây cối xung quanh chùa. Để tỏ lòng tôn kính, người trẻ tuổi té nước những người lớn tuổi để chúc sống lâu và thịnh vượng; bạn bè té nước vào nhau. Không chỉ té nước vào người, người ta còn té nước vào nhà cửa, đồ thờ cúng, súc vật và công cụ sản xuất. Người Lào tin rằng nước sẽ giúp gột rửa điều xấu xa, bệnh tật và cầu chúc năm mới sống lâu, mạnh khỏe.” ( Theo Wikipedia)

Có nhiều quan niệm giải thích về nguồn gốc Lễ hội té nước song có thể hiểu sự ra đời của lễ hội gắn với đời sống sản xuất nông nghiệp trồng lúa nước, đồng thời, nó cũng xuất phát từ những truyền thuyết mang đậm màu sắc tôn giáo.

Theo quan niệm của cư dân nông nghiệp, Lễ hội té nước xưa kia nhằm đưa tiễn mùa khô và cầu mưa xuống. Tục té nước đón năm mới có lẽ vốn là một phần của nghi lễ phồn thực nhằm cầu mong mưa thuận gió hoà đem lại sự sinh sôi nảy nở cho vạn vật.

Phong tục té nước của người Lào còn gắn với một truyền thuyết đậm tinh thần nhân văn. Truyện kể rằng: “Thời xa xưa, từ trước khi Phật giáo ra đời, có một chàng trai con nhà phú nông tên là Thammabane rất nhanh trí và hiểu được tiến chim. Thammabane thường đi khắp nơi để truyền dạy kiến thức. Thời gian đó người dân vẫn coi Kabinlaphom, thần của bầu trời là người thông thái nhất. Khi biết tin dưới trần gian có Thammabane là một người rất hiểu biết, Kabinlaphom muốn thi tài với Thammabane. Ông ta đặt ra ba câu hỏi để Thammabane trả lời, nếu Thammabane trả lời được thì Kabinlaphom sẽ phải dâng đầu mình và ngược lại. Ba câu hỏi đó là:

Thần sắc con người tập trung ở đâu vào buổi sáng?

Thần sắc con người tập trung ở đâu vào buổi chiều?

Thần sắc con người tập trung ở đâu vào buổi tối?

Thammabane không thể trả lời ngay, nhưng anh xin Kabinlaphom thêm 9 ngày nữa. Thammabane ra sức suy nghĩ nhưng vẫn không tìm được đáp án. Ba ngày trôi qua, đã quá mỏi mệt, anh ngủ gật dưới gốc cọ thì nghe hai vợ chồng đại bàng nói chuyện trên đầu mình. Đại bàng vợ hỏi: “Ngày mai chúng ta sẽ ăn gì đây?”. Đại bàng chồng trả lời: “Đừng lo, chúng ta sẽ ăn thịt Thammabane, vì anh ta sẽ không thể trả lời được 3 câu hỏi của Kabinlaphom và sẽ bị giết”. Khi đại bàng vợ hỏi về câu trả lời, đại bàng chồng đã nói:

Thần sắc con người vào buổi sáng tập trung ở khuôn mặt, vì vậy buổi sáng con người phải rửa mặt

Thần sắc con người vào buổi chiều tập trung ở ngực, vì vậy con người thường tắm vào buổi chiều

Thần sắc con người vào buổi tối tập trung ở tay và chân, vì vậy con người thường rửa chân tay trước khi đi ngủ

Nhờ biết được tiếng chim, Thammabane nghe rõ ba câu trả lời và sau đó trở lại gặp Kabinlaphom. Theo cam kết, Kabinlaphom phải chặt đầu mình. Tuy nhiên, trước khi chặt đầu, Kabinlaphom dặn bảy cô con gái của mình giữ gìn cái đầu cẩn thận, vì nếu đầu ông ta rơi xuống đất sẽ xảy ra hỏa hoạn, ném lên trời sẽ gây ra hạn hán còn ném xuống biển thì biển sẽ khô cạn. Bảy con gái của Kabinlaphom đặt đầu cha trên một cái đĩa vàng và thờ ở động Khanthoumali, núi Phoukhaokailat. Hàng năm, các cô lần lượt đến đây tưới nước, rửa sạch đầu cha và đặt trở lại vào động.”

Tục té  nước của người  Lào bắt đầu từ đó.Hình ảnh hạn hán, hỏa hoạn trong truyện là dấu ấn của đặc điểm khí hậu khô nóng, còn chi tiết 7 cô gái dùng nước để tưới lên đầu vị thần Kabinlaphom là thể hiện nhận thức ”hồn nhiên, ngây thơ” của người Lào xưa về tầm quan trọng của nước trong cuộc sống. Với  niềm tin vào một thế giới đa thần, vạn vật hữu linh cùng với trí tưởng tượng bay bổng, người Lào xưa đã lí giải tục té nước bằng một truyện kể vô cùng độc đáo, hấp dẫn. Dù  tin vào thế giới đa thần và chưa thể lí giải nguồn gốc của nhiều hiện tượng tự nhiên, xã hội, song người xưa vẫn tin vào khả năng của con người. Khẳng định và ngợi ca con người đó chính là tinh thần nhân văn cao cả của Thmmaphala. Vẻ đẹp nhân văn làm cho huyền thoại này cùng với tục té nước  mãi trường tồn với thời gian.

Ngoài tục té nước, trong dịp Tết Bunpimay người Lào còn thực hiện nhiều nghi lễ khác như: buộc chỉ cổ tay, xây tháp cát, phóng sinh…với tất cả sự tôn kính.

Từ Việt Nam vượt qua dãy Trường Sơn hùng vĩ là đến đất nước Lào yên bình, tươi đẹp và mến khách. Tết cổ truyền Bunpimay đang  rất gần, đến Lào vào dịp này, bạn sẽ được  té nước cầu may, tham gia vào nghi lễ buộc chỉ tay và  hòa mình với điệu múa lăm vông rộn ràng, đậm chất văn hóa truyền thống.